سیستم‌های پولی از زمان گذشته تا به حال وجود داشته‌اند و مردم در هر زمان با ابزارهای مالی موجود به مبادلات خود می‌پرداختند. در زمان های گذشته که هنوز پول وجود نداشت مردم از فلزات گرانبها مانند طلا و نقره استفاده می‌کردند و با استفاده از آنها معاملات خود را انجام می‌دادند.
اما امروزه پیشرفت تکنولوژی باعث تحولات سیستم‌های پولی شده است. در این مقاله از آموزش فارکس تصمیم گرفته‌ایم به تاریخچه پول و تحولات سیستم‌های پولی بپردازیم، بنابراین اگر می‌خواهید با تحولات سیستم‌های پولی از زمان گذشته تا به حال در بازارهای مالی آشنا شوید تا انتهای این مقاله از آموزش فارکس .با ما همراه باشید.
سیستم‌های پولی چیست‌اند؟
به طور کلی به جریان مالی که در نظام یک کشور در یک زمان وجود دارد سیستم پولی گفته می‌شود. در کشورهای مختلف از زمان گذشته تا به حال سیستم‌های پولی مختلفی وجود داشته است که مردم از آنها استفاده می‌کردند. سیستم‌های پولی در کشورهای مختلف با گذشت زمان دچار تحولات شده اند.
در کل سیستم‌های پولی در تاریخچه خود به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که شامل سیستم‌های پولی تمام عیار و سیستم‌های پولی اعتباری محض می‌شود. هر یک از دسته بندی های سیستم‌های پولی دارای زیر مجموعه‌ای هستند.
- سیستم پولی تمام عیار یا کالایی که شامل سیستم تک فلزی، سیستم دوفلزی می‌شود.
- سیستم پولی اعتباری محض که شامل سیستم با پشتوانه و سیستم بدون پشتوانه می شود.
سیستم پولی تمام عیار
سیستم پولی تمام عیار تحت عنوان سیستم پولی کالایی نیز شناخته می‌شوند. سیستم پولی کالایی سیستمی است که در آن مردم یک کالا را به عنوان پول در نظام کشور انتخاب می‌کنند و از آن پس مبادلات و معاملات خود با استفاده از آن کالا به عنوان پول انجام می‌دهند.
زمانی که یک کالا در میان مردم به عنوان پول شناخته و انتخاب می‌شود بدان معناست که ارزش آن کالا به اندازه پول می‌باشد. سیستم پولی تمام عیار یا کالایی در گذشته میان مردم بسیار رایج و مرسوم بود و مردم از این سیستم برای انجام مبادلات خود استفاده می‌کردند.
درواقع در زمان گذشته مردم مبادلات خود را به شکل داد و ستد و مبادله کالا به کالا انجام می‌دادند یعنی کالایی که در دسترس داشتند را با کالای مورد نیاز خود جابجا می‌کردند اما این روش مبادله مشکلات زیادی به وجود آورد به همین دلیل مردم تصمیم گرفتند یک کالا را به عنوان پول خود انتخاب کنند که همان سیستم پولی تمام عیار یا کالایی می‌باشد.
در سیستم پول تمام عیار کالایی تحت عنوان پول در نظر گرفته می‌شود که از ارزش بالایی برخوردار باشد، در زمان گذشته مردم ابتدا آهن و مس را به عنوان کالا در نظر گرفتند اما این دو فلز فراوان بود و همه می‌توانستند آنها را استخراج کنند به همین دلیل طلا و نقره که فلزاتی کمیاب بودند به عنوان کالا در سیستم تمام عیار انتخاب شدند.
امروزه با گذشت زمان تحولاتی در سیستم پولی تمام عیار یا کالایی به وجود آمده است، سیستم پولی تمام عیار یا کالایی به دو دسته سیستم پولی دوفلزی و سیستم پولی تک فلزی تقسیم می‌شود.
سیستم پولی تک فلزی: در سیستم پولی تک فلزی یک کالای با ارزش مانند طلا انتخاب می‌شود. در این سیستم پولی مردم می‌توانند به کالای انتخاب شده مانند طلا اعتماد داشته باشند و خیال آنها بابت امنیت آن راحت باشد.
اما سیستم پولی تک فلزی مشکلاتی داشت که باعث شد این سیستم نتواند پاسخگو و ماندگار باشد. بزرگ‌ترین مشکلی که سیستم پولی تک فلزی در کشورها ایجاد کرده بود کالای انتخاب شده در این سیستم بود. در این سیستم کالای ارزشمندی مانند طلا انتخاب شده بود و همانطور که می‌دانید طلا ذخیره ملی کشورها می‌باشد.
همه کشورها کالاهایی را از سایر کشورها وارد و کالاهای خود را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند. زمانی که میزان واردات کشورها از میزان صادرات آنها بیشتر می‌شود کشورها باید از ذخیره ملی خود یعنی طلا برای واردات خود استفاده کنند که باعث کاهش طلا می‌شود.
از آنجا که در زمان گذشته طلا کالای انتخابی و اساس کشورها بود، کشورهای مختلف نمی‌خواستند از ذخیره ملی خود استفاده کنند و در زمانی که میزان صادرات آنها نسبت به واردات کاهش می‌یافت آنها مجبور می‌شدند قیمت کالاهای صادراتی خود را کاهش دهند که مشکلاتی را برای کشور به وجود می‌آورد بنابراین سیستم پولی تک فلزی نتوانست پایدار باشد.
سیستم پولی دوفلزی: در سیستم پولی دوفلزی دو فلز گرانبها مانند طلا و نقره به عنوان کالا در نظر گرفته می‌شد و مردم این دو کالا را در کنار یکدیگر قبول می‌کردند، همانطور که می‌دانید ارزش طلا از نقره بیشتر است بنابراین نقره در کنار ارزش طلا سنجیده می‌شد و مردم می‌توانستند از هر دو آنها استفاده کنند.
رابطه مشخصی برای تبدیل این دو به هم وجود داشت. مثلا دولت نسبت ۱۰ به یک را تصویب می‌کرد. به این معنا که ۱۰ اونس نقره را می‌توان با یک اونس طلا معاوضه کرد. این نظام مشکلات سیستم قبلی را نداشت اما یک ایراد بزرگ باعث شد از بین برود. ایرادی که شخصی به نام گرشام به آن اشاره کرد. گرشام یک صراف انگلیسی بود که بورس کالای لندن را پایه‌گذاری کرد و در عین حال عهده‌دار سمت مشاور مالی ملکه الیزابت نیز بود.
این سیستم نیز مانند سیستم پولی تک فلزی به دلیل مشکلاتی که به وجود آورده بود نتوانست ماندگار باشد.یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سیستم پولی دوفلزی در میزان عرضه و تقاضا طلا و نقره بود و باعث شده که با توجه به عرضه و تقاضا آنها قیمت گذاری شوند که مشکلاتی را در قیمت کالاهای مختلف به وجود آورده بود.
همچنین سیستم پولی دوفلزی باعث شده بود که پول یک کشور در سایر کشورها نیز ارزش داشته باشد که باعث شده بود که مشکلاتی را در نوسانات به وجود آورده بود، در نتیجه دولت ها با توجه به مشکلات تصمیم گرفتند سیستم پولی دوفلزی را در نظام پولی کشورها اصلاح کنند که در نتیجه باعث حذف این سیستم پولی شد.
سیستم پولی اعتباری
همانطور که دانستید اساس سیستم‌های پولی تمام عیار یا کالایی فلزات گرانبها مانند طلا و نقره بود که دولت ها باید انرژی زیادی را صرف تولید این کالا کرده و آنها را به سختی جابجا می‌کردند، بنابراین به دلیل مشکلاتی که این سیستم پولی به وجود آورد باعث شد که کشورها به فکر جایگزین برای سیستم پولی تمام عیار یا کالایی باشند.
زمانی که سیستم‌های پولی تمام عیار تک فلزی و دوفلزی نتوانستند پاسخگو باشند و مشکلاتی که به وجود آورند باعث شد این سیستم‌های پولی توسط نظام پولی کشورهای مختلف حذف شود، سیستمی که جایگزین سیستم پولی تمام عیار یا کالایی شد سیستم پولی اعتباری محض می‌باشد.
در سیستم پولی اعتباری دولت ها خزانه‌هایی را به وجود آورند که مردم می‌توانستند طلاهای خود را در این خزانه‌ها نگهداری کنند و سررسیدهایی نیز به وجود آمد که مردم می‌توانستند با نشان دادن این سررسیدها مردم می‌توانستند کالاهای خود یعنی طلا و نقره دریافت کنند. با گذشت زمان این سررسید ها توانستند جایگزین پول شوند.
در سیستم پولی اعتباری دو سیستم وجود دارد که شامل سیستم پولی اعتباری با پشتوانه و سیستم پولی اعتباری بدون پشتوانه می‌باشد.
سیستم پولی اعتباری با پشتوانه: زمانی که سیستم پولی اعتباری جایگزین سیستم پولی تمام یا کالایی شد رسیدهایی به وجود آمد که مردم می‌توانستند این رسیدها اعتبار داشتند و مردم می‌توانستند از اعتبار آنها با پشتوانه کامل استفاده کنند.
درواقع در این سیستم مردم زمانی که می خواستند یک دارایی را خریداری کنند یک رسید نشان می‌دادند که اعتبار این رسید به اندازه ارزش کالای باارزش آنها در خزانه مانند طلا یا نقره بود.
سیستم پولی اعتباری بدون پشتوانه: با گذشت زمان در سیستم پولی اعتباری نیز تحولاتی به وجود آمد و این سیستم نیز دچار تغییراتی شد. درواقع با گذشت زمان مردم دیگر نیازی نداشتند که برای مبادلات خود کالا در اختیار داشته باشند. این سیستم های فرصت‌های خوبی را برای صرافی نیز به وجود آورد.
از آنجا که مردم دیگر نیازی به کالاهای خود برای خرید و فروش نداشتند فرصتی برای صرافی‌ها به وجود آمد که به آنها وام ارائه دهند، صرافی‌ها از این طریق می‌توانستند سودی به دست آورند، همچنین با گذشت زمان صرافی متوجه این موضوع شدند که همه مردم برای رسیدهای خود به آنها مراجعه نمی‌کنند و مقداری طلا و نقره در خزانه باقی می‌ماند.
بنابراین با توجه به این موضوع سیستم پولی اعتباری بدون پشتوانه به وجود آمد و باعث پدید آمدن اسکناس‌های غیرقابل تبدیل شد که مردم نمی‌توانستند در ازای این اسکناس‌ها از بانک‌ها یا صرافی‌ها تقاضا طلا یا نقره داشته باشند و این سیستمی می‌باشد که اکنون در همه کشورها رایج است.
حرف آخر سیستم های پولی
در این مقاله از آموزش فارکس تاریخچه پول و تحولات سیستم‌های پولی را بررسی کردیم. همانطور که دانستید سیستم‌های پولی در طی زمان فراز و نشیب های داشته‌اند و گاهی بسیار پیچیده شده‌اند و در بازه های زمانی مختلف شیوه‌های تجارت و خرید و فروش براساس کالاهای مختلفی صورت گرفته است.
به طور کلی دو سیستم پولی از زمان گذشته تا به حال وجود داشته است،سیستم پولی تمام عیار یا سیستم پولی کالایی که این سیستم نیز دو زیر مجموعه سیسیتم پولی تک فلزی و سیستم پولی دوفلزی داشته است و سیستم پولی اعتباری محض که ابتدا با پشتوانه و سپس بدون پشتوانه شکل گرفته است.
با گذشت زمان و تحولات سیستم‌های پولی در نهایت سیستم پولی امروزه شکل گرفته است که سیستم پولی اعتباری محض بدون پشتوانه می‌باشد و نظام پولی کشورهای مختلف از این سیستم پولی پیروی می‌کند و این سیستم در همه کشورها رایج می‌باشد.
