هر روز تیترها فریاد میزنند: «داو جونز صعود کرد!» یا «بازار سقوط کرد!» اما به عنوان یک تریدر، آیا واقعاً میدانید این اعداد برای پورتفوی شما چه معنایی دارند؟ آیا شاخص صنعتی داو جونز، این کهنهکار ۱۲۸ ساله بازار، هنوز هم یک سیگنال قابل اعتماد برای تصمیمات معاملاتی شماست یا فقط یک بازی رسانهای؟ از نظر من که سالهاست در دل این بازار نفس میکشم، حقیقت جایی بین این دو است. وقت تلف کردن ممنوع. بیایید با هم ببینیم DJIA چه چیزی برای شما دارد و چه چیزی ندارد.
نقشه راه مقاله
چیستی DJIA
۳۰ غول آمریکایی، دماسنج اولیه بازار. اما آیا کافی است؟
نحوه محاسبه
وزندهی بر اساس قیمت، نه ارزش بازار. این یعنی چه؟
محدودیتها
فقط ۳۰ سهم، تصویر ناقص از اقتصاد امروز.
داو دیوایزر
راز ثبات شاخص بعد از تقسیم سهام و تغییرات شرکتها.
کاربرد عملی
حس و حال کلی بازار، نه جزئیات دقیق برای ترید.
شاخص صنعتی داو جونز: چرا رسانهها عاشقش هستند؟
شاخص صنعتی داو جونز (DJIA) یا همان «داو»، یکی از قدیمیترین و شناختهشدهترین شاخصهای بازار سهام آمریکاست. رسانهها هر روز از آن به عنوان دماسنج بازار و حتی کل اقتصاد یاد میکنند. اما واقعیت این است که داو فقط ۳۰ شرکت را شامل میشود. آیا این تعداد برای درک پیچیدگیهای بازار امروز کافی است؟ من میگویم: قطعاً نه!
این شاخص نشاندهنده عملکرد ۳۰ غول صنعتی و مالی در ایالات متحده است. وقتی میشنوید داو ۱۰۰ واحد رشد کرده، یعنی میانگین قیمت سهام این ۳۰ شرکت افزایش یافته است. اما این «امتیازها» چقدر برای شما به عنوان یک تریدر معنی دارند؟ طبق تجربه من، بیشتر یک خبر هیجانانگیز برای عامه مردم است تا یک سیگنال معاملاتی دقیق.
داو جونز در مقابل S&P 500: کدام یک را دنبال کنیم؟
در آمریکا، سه شاخص اصلی بازار را دنبال میکنند: نزدک (Nasdaq Composite)، داو جونز (DJIA) و S&P 500. داو جونز سادهترین شاخص برای توضیح و محاسبه است، به همین دلیل مورد توجه رسانهها قرار میگیرد. اما این سادگی، محدودیتهای جدی را هم با خود به همراه دارد.
برخلاف S&P 500 که ۵۰۰ شرکت را بر اساس سرمایه بازار (Market Cap) وزندهی میکند، داو جونز فقط ۳۰ شرکت را آن هم بر اساس قیمت سهامشان وزندهی میکند. این یعنی سهمی با قیمت بالاتر، تأثیر بیشتری بر شاخص دارد، حتی اگر ارزش بازار کمتری داشته باشد. این یک نقص بزرگ است که بسیاری از تریدرهای جدی آن را نادیده نمیگیرند و شما هم نباید نادیده بگیرید.
در زیر لیستی از شرکتهای حاضر در شاخص داو جونز در مارس ۲۰۲۱ را مشاهده میکنید. البته این لیست ثابت نیست و هر از گاهی تغییر میکند:
| شرکت | نماد | سال ایجاد در DJIA |
|---|---|---|
| 3M | MMM | 1976 |
| American Express | AXP | 1982 |
| Amgen | AMGN | 2020 |
| Apple Inc. | AAPL | 2015 |
| Boeing | BA | 1987 |
| Caterpillar | CAT | 1991 |
| Chevron | CVX | 2008 |
| Cisco Systems | CSCO | 2009 |
| The Coca-Cola Company | KO | 1987 |
| Dow Inc. | DOW | 2019 |
| Goldman Sachs | GS | 2013 |
| The Home Depot | HD | 1999 |
| Honeywell | HON | 2020 |
| IBM | IBM | 1979 |
| Intel | INTC | 1999 |
| Johnson & Johnson | JNJ | 1997 |
| JPMorgan Chase | JPM | 1991 |
| McDonald’s | MCD | 1985 |
| Merck & Co. | MRK | 1979 |
| Microsoft | MSFT | 1999 |
| NIKE | NKE | 2013 |
| Proctor & Gamble | PG | 1932 |
| Salesforce | CRM | 2020 |
| The Travelers Companies | TRV | 2009 |
| UnitedHealth Group | UNH | 2012 |
| Verizon | VZ | 2004 |
| Visa | V | 2013 |
| Walmart | WMT | 1997 |
| Walgreens Boots Alliance | WBA | 2018 |
| The Walt Disney Company | DIS | 1991 |
تاریخچه DJIA: از راهآهن تا تکنولوژی، با یک انتخاب سلیقهای
DJIA در سال ۱۸۹۶ توسط چارلز داو (مؤسس وال استریت ژورنال) ایجاد شد. هدف او ارائه یک معیار ساده برای درک وضعیت کلی بازار بود. در ابتدا، این شاخص شامل ۱۲ شرکت بود که بیشتر آنها در حوزه حملونقل فعالیت میکردند، نه صنعت. جنرال الکتریک (GE) با ۱۱۰ سال حضور، رکورددار بود تا اینکه در سال ۲۰۱۸ از شاخص حذف شد.
شرکتهای حاضر در داو جونز به صورت «دلخواه» توسط ویراستاران وال استریت ژورنال انتخاب میشوند تا نماینده مناسبی از اقتصاد آمریکا باشند. این انتخاب سلیقهای، خود یکی از نقاط ضعف این شاخص است. به عنوان یک تریدر، همیشه به این نکته توجه کنید که «انتخاب سلیقهای» یعنی احتمال سوگیری و عدم شفافیت کامل. این شاخص یک فرمول ریاضی محض نیست، بلکه یک تصمیم انسانی هم در آن دخیل است.
داو دیوایزر: راه حل یک مشکل قدیمی در محاسبه شاخص صنعتی داو جونز
در زمان چارلز داو، تقسیم سهام (Stock Split) رایج نبود. اما امروزه، وقتی یک شرکت سهام خود را تقسیم میکند (مثلاً یک سهم ۱۰۰ دلاری به دو سهم ۵۰ دلاری تبدیل میشود)، قیمت سهام کاهش مییابد اما ارزش کل شرکت تغییری نمیکند. اگر شاخص فقط میانگین ساده قیمتها باشد، این تقسیم سهام به اشتباه باعث کاهش شاخص میشود. اینجا بود که مشکل شروع شد.
اینجاست که «داو دیوایزر» (Dow Divisor) وارد عمل میشود. این عدد، مخرج کسر محاسبه شاخص است و پس از هر تقسیم سهام یا تغییر شرکتها، تعدیل میشود تا شاخص همچنان تغییرات واقعی ارزش را منعکس کند. به عبارت دیگر، DJIA دیگر یک میانگین ساده نیست، بلکه یک میانگین تعدیلشده است. این یک ابتکار هوشمندانه بود که از تحریف شاخص جلوگیری کرد، اما هنوز هم مشکل اصلی وزندهی را حل نمیکند.
برای مثال، اگر مجموع قیمت ۱۰ سهم ۱۰۰۰ دلار باشد و یکی از سهام ۱۰۰ دلاری، تقسیم سهام ۲ به ۱ انجام دهد و به ۵۰ دلار برسد، مجموع قیمتها به ۹۵۰ دلار کاهش مییابد. اگر دیوایزر ۱۰ بماند، شاخص از ۱۰۰ به ۹۵ میرسد که غلط است. با تعدیل دیوایزر به ۹.۵، شاخص همچنان ۱۰۰ باقی میماند (۹۵۰ ÷ ۹.۵ = ۱۰۰). این مکانیسم مهم است تا شما فریب تغییرات ظاهری قیمت را نخورید.
وزندهی قیمتی: پاشنه آشیل DJIA برای تریدرها
همانطور که اشاره شد، DJIA بر اساس «وزندهی قیمتی» (Price-Weighted) محاسبه میشود. این یعنی سهمی که قیمت بالاتری دارد، تأثیر بیشتری بر حرکت شاخص میگذارد، فارغ از اندازه واقعی آن شرکت در بازار. این یک ایراد اساسی است و چیزی است که من همیشه به تریدرهای تازهکار گوشزد میکنم.
تصور کنید یک سهم ۱۰ دلاری، یک دلار افزایش قیمت پیدا کند (۱۰٪ رشد) و یک سهم ۱۰۰ دلاری هم یک دلار افزایش یابد (۱٪ رشد). در DJIA، تأثیر هر دو بر شاخص یکسان است، در حالی که رشد درصدی سهم ۱۰ دلاری بسیار بیشتر بوده است. این روش، تصویری تحریفشده از ارزش واقعی بازار ارائه میدهد و میتواند شما را به اشتباه بیندازد.
به همین دلیل، اکثر شاخصهای بزرگ و مدرن مانند S&P 500 از روش «وزندهی بر اساس سرمایه بازار» (Market-Cap Weighted) استفاده میکنند. در این روش، شرکتهایی با ارزش بازار بیشتر، تأثیر بیشتری بر شاخص دارند که منطقیتر است و دید واقعبینانهتری از بازار به شما میدهد.
در اوایل قرن بیستم، شرکتهای صنعتی بزرگ نماینده اصلی اقتصاد بودند. اما با جهانیشدن و ظهور شرکتهای تکنولوژی محور، بازار بسیار متنوعتر و پیچیدهتر شده است. بسیاری معتقدند داو جونز دیگر نماینده مناسبی برای اقتصاد جهانی امروز نیست. این یک واقعیت است که باید در تحلیلهایتان لحاظ کنید.
DJIA و اقتصاد: چرا هنوز مهم است؟
با وجود تمام محدودیتها، داو جونز هنوز هم سه کاربرد مهم برای تریدرها و تحلیلگران دارد. اینها دلایلی هستند که من هنوز هم به آن نگاهی میاندازم، هرچند نه به عنوان تنها معیار:
- تاریخچه و روند: سابقه طولانی داو جونز، آن را به ابزاری عالی برای تحلیل روندهای تاریخی بازار تبدیل کرده است. مقایسه بازارهای امروز با گذشته، برای پیشبینی آینده حیاتی است. این شاخص مثل یک کتاب تاریخ است که میتوانید از آن درس بگیرید.
- نمای کلی اقتصاد: هرچند فقط ۳۰ شرکت را شامل میشود، اما این شرکتها از صنایع مختلف (به جز خدمات عمومی و حملونقل) هستند و میتوانند یک دید کلی از سلامت اقتصاد آمریکا ارائه دهند. بورس سهام یک شاخص پیشرو است و روند داو میتواند جهتگیری کلی اقتصاد در سال آینده را نشان دهد. این یک دید کلی است، نه یک نقشه راه جزئی.
- تأثیر روانی و رسانهای: داو جونز توجه رسانهای عظیمی را به خود جلب میکند. گزارشهای روزانه درباره عملکرد آن، بر احساسات سرمایهگذاران و در نتیجه بر حرکت بازار تأثیر میگذارد. این ارتباط روانی با وضعیت اقتصادی عمیق است و نمیتوان آن را نادیده گرفت. وقتی همه درباره داو حرف میزنند، این خودش یک محرک بازار است.
خلاصه: شاخص صنعتی داو جونز، ابزاری با هشدار
پس از بیش از ۱۳۰ سال، داو جونز همچنان یکی از شناختهشدهترین شاخصهای بازار است. اما نباید آن را بدون درک محدودیتهایش دنبال کنید. این شاخص نماینده شرکتهای نوپا یا فرصتهای جدید بازار نیست. همچنین، با توجه به درآمد بینالمللی بسیاری از شرکتهایش، لزوماً نشاندهنده قدرت اقتصادی صرفاً آمریکا نیست. اینها نکاتی است که یک تریدر واقعی باید بداند.
برای یک تریدر حرفهای، داو جونز میتواند به عنوان یک ابزار برای سنجش احساسات کلی بازار و روندهای تاریخی مفید باشد. اما برای تحلیل عمیقتر و تصمیمات معاملاتی دقیق، باید به شاخصهای جامعتر مانند S&P 500 یا Nasdaq و همچنین تحلیلهای فاندامنتال و تکنیکال خودتان تکیه کنید. داو جونز یک چراغ راهنماست، نه نقشه کامل گنج. از آن استفاده کنید، اما با چشمان باز.
سوالات متداول درباره شاخص صنعتی داو جونز