به عنوان یک تریدر، بارها دیدهام که بازار فارکس چطور میتواند همزمان هم جذاب باشد و هم گیجکننده. شاید شما هم مثل من، ساعتها به نمودارها خیره شدهاید و دنبال سرنخهایی برای حرکت بعدی قیمت گشتهاید. اینجاست که الگوهای نمودار وارد میدان میشوند؛ ابزارهایی قدرتمند که میتوانند پرده از نبرد خریداران و فروشندگان بردارند. در این مقاله، قرار نیست فقط تعاریف خشک و خالی را مرور کنیم؛ میخواهیم با هم قدم به قدم، از درک کلی الگوهای ادامه دهنده روند گرفته تا شناسایی دقیق الگوهای بازگشت روند، به زبان یک تریدر واقعی صحبت کنیم. چیزی که در ادامه میخوانید، حاصل سالها تجربه عملی روی چارتهای زنده است، نه تئوریهای کتابی.
نقشه راه مقاله
آنچه یاد میگیرید
چرا الگوهای نمودار کلید درک بازارند؟
درک عمیقتر
تفاوت الگوهای ادامه دهنده و بازگشتی.
کاربرد عملی
نکات طلایی برای استفاده عملی از الگوها.
اجتناب از خطا
اشتباهات رایج تریدرها در تحلیل الگوها.
الگوهای نمودار: زبان خاموش بازار فارکس
هر روز، میلیونها معاملهگر با انگیزههای متفاوت وارد بازار میشوند: یکی به سود فکر میکند، دیگری از ضرر میترسد، برخی به دنبال پوشش ریسک هستند و عدهای هم فقط توصیه کارگزار را دنبال میکنند. سعی در درک تکتک این دلایل، مثل گشتن دنبال سوزن در انبار کاه است؛ کاری بیهوده و خستهکننده. اما چیزی که مهم است، نتیجه نهایی این نبرد است: عرضه و تقاضا. این دو نیرو، جهت بازار را تعیین میکنند و ما به عنوان تریدر، نیاز به ابزاری داریم که این نبرد را برایمان ساده و قابل فهم کند.
اینجاست که الگوهای نمودار وارد عمل میشوند. آنها تمام فشار خرید و فروش را در یک قاب بصری خلاصه میکنند. هر الگوی روی چارت، در واقع یک داستان کامل از نبرد بین خریداران و فروشندگان است؛ داستانی که اگر بلد باشید بخوانید، آینده را برایتان روشنتر میکند. و مهمتر از همه، این الگوها به شما کمک میکنند تا برنده این نبرد را پیشبینی کنید و بر اساس آن، بهترین نقطه ورود یا خروج را برای معاملاتتان انتخاب کنید. این یعنی تصمیمگیری آگاهانه، نه شانسی!
فرقی نمیکند تریدر کوتاهمدت باشید یا بلندمدت؛ الگوها در هر تایمفریمی، از چارتهای دقیقهای گرفته تا ماهانه، خودشان را نشان میدهند. مثلاً یک الگوی انگلفینگ ممکن است روی چارت ۱۵ دقیقهای ظاهر شود، در حالی که یک الگوی سر و شانه (Head and Shoulders) میتواند ماهها طول بکشد تا روی چارت روزانه تکمیل شود.
تصویر بالا تشکیل یک الگوی انگلفینگ را در انتهای یک روند صعودی و در تایم فریم روزانه نشان میدهد. یک کندل که شامل دادههای یک روز است، این الگو را تشکیل داده است.
تصویر بالا تشکیل الگوی سر و شانه در یک روند بلندمدت در تایم فریم روزانه را نشان میدهد. دادههای روزانه ۷ ماه در کنار یکدیگر این الگو را تشکیل داده است.
چرا موقعیت تشکیل الگو حیاتی است؟
اجازه دهید یک نکته کلیدی را همین الان بگویم: موقعیت تشکیل الگو، از خود الگو مهمتر است! یک الگوی بازگشتی که در انتهای یک روند نزولی قدرتمند ظاهر میشود، میتواند سیگنال بسیار قوی برای صعود باشد. اما همان الگو اگر در میانه یک روند صعودی بیرمق دیده شود، شاید هیچ معنی خاصی نداشته باشد و حتی گمراهکننده باشد.
برخی از الگوها فقط زمانی معنی پیدا میکنند که روی خطوط روند یا سطوح حمایت و مقاومت شکل بگیرند. برای همین است که همیشه تاکید میکنم، قبل از اینکه وارد دنیای پیچیده الگوها شوید، باید به خوبی با مفاهیم پایه مثل خطوط روند و سطوح حمایت و مقاومت آشنا باشید. الگوها بدون این بستر، مثل خانهای بدون پی هستند. (برای مطالعه این مباحث میتوانید وارد صفحه آموزش متوسطه فارکس در همین سایت شوید یا از بخش جستجو استفاده کنید.)
تاریخچه الگوهای نمودار: میراثی برای تریدرهای امروز
بیشتر درک امروز ما از الگوهای نمودار، مدیون تلاشهای ریچارد شابکر است. کتاب او با عنوان “تجزیه و تحلیل فنی و سود بازار سهام” در سال ۱۹۳۲، پایههای تحلیل مدرن الگوها را بنا نهاد. البته باید از نامهای بزرگی مثل ادواردز، میجی و جان مورفی هم یاد کنیم که نقش اساسی در توسعه و فهم ما از الگوهای نمودار داشتهاند.
شابکر یک حقیقت مهم را گفت که من هم با تمام وجود آن را تجربه کردهام: «تحلیل الگو شاید ساده به نظر برسد، اما به هیچ وجه کار سادهای نیست.» علم خواندن نمودار، صرفاً حفظ کردن چند شکل و تصویر و یادآوری پیشبینیهای کلی آنها نیست. هر نمودار قیمتی ترکیبی از الگوهای بیشماری است و تحلیل دقیق آن به مطالعه مداوم، تجربه طولانی و دانش همهجانبه از تحلیل فنی و بنیادی نیاز دارد.
شما باید بتوانید ریزترین جزئیات یک نمودار را ببینید، الگوهای مختلف و واکنش آنها را در مقابل هم بشناسید و فرمولهای خاص تفسیر نمودار را به خاطر بسپارید. این کار زمانبر است، اما نتیجهاش ارزشش را دارد.
اشتباهات رایج در استفاده از الگوها: تعصب و اطمینان بیجا
حالا که صحبت از تجربه شد، بگذارید به شما بگویم که در طول سالها، دو دسته از تریدرها را دیدهام که در استفاده از الگوها به مشکل برمیخورند و من به آنها توصیه میکنم خیلی محتاط باشند:
دسته اول: تریدرهای متعصب. اینها آنقدر به یک الگوی خاص تعصب دارند که حتی وقتی الگو کامل شکل نگرفته یا سیگنال متفاوتی میدهد، باز هم سعی میکنند آن را به زور در چارت پیدا کنند. این افراد ممکن است الگوهایی را ببینند که از نظر دیگران اصلاً وجود ندارند و حتی اگر نتیجه معاملاتشان اشتباه باشد، باز هم با تعصب خودشان روی تحلیل غلط پافشاری میکنند. نتیجه؟ ضرر و ناامیدی.
دسته دوم: کسانی که بیش از حد به الگوها اعتماد میکنند. هیچ دو الگویی در بازار فارکس دقیقاً شبیه هم نیستند. حتی یک الگوی سر و شانه، در دو موقعیت مختلف میتواند کاملاً متفاوت عمل کند. مکان شکلگیری، حجم معاملات، گپهای قیمتی و هزاران فاکتور دیگر، میتوانند نتیجه را عوض کنند. پس هرگز به یک الگو به تنهایی ۱۰۰ درصد اعتماد نکنید. الگوها ابزارهای قدرتمندی هستند، اما باید در کنار روشهای تحلیلی دیگر مثل خطوط روند، سطوح حمایت و مقاومت یا حتی اندیکاتورها استفاده شوند.
به تصویر بالا و نمودار AMZN نگاه کنید. یک الگوی سر و شانه کلاسیک در تایمفریم بلندمدت شکل گرفته است. طبق تئوری، انتظار میرود قیمت پس از شکست خط گردن، به اندازه ارتفاع سر ریزش کند. اما صبر کنید! اگر کمی به گذشته چارت برگردید، میبینید که خط گردن این الگو دقیقاً روی یک سطح حمایتی فوقالعاده قوی قرار گرفته است. سطحی که بارها و بارها قیمت را به بالا پرتاب کرده. در چنین شرایطی، آیا فقط به الگوی سر و شانه اعتماد میکنید؟ تجربه من میگوید، تحلیل سطح حمایت اینجا وزن بسیار بیشتری دارد. این مثال نشان میدهد که چرا ترکیب تحلیلها و عدم تعصب، از نان شب واجبتر است.
الگوهای نمودار: درک الگوهای ادامه دهنده روند و الگوهای بازگشت روند
در تحلیل تکنیکال، دو اصل طلایی داریم: اول اینکه «روندها تمایل به ادامه دارند» و دوم اینکه «تاریخچه قیمتها تمایل به تکرار شدن دارد». این دو اصل، پایه و اساس درک ما از الگوهای ادامه دهنده روند و الگوهای بازگشت روند هستند.
وقتی بازار صعودی است، خریداران دست بالا را دارند و وقتی نزولی است، فروشندگان. اما هیچ روندی تا ابد ادامه ندارد. بالاخره یک جایی قدرت دست به دست میشود و این همان لحظهای است که باید چشمتان دنبال الگوهای نمودار باشد.
به طور کلی، الگوها در دو دسته اصلی قرار میگیرند که هر تریدری باید آنها را مثل کف دستش بشناسد:
- الگوهای ادامه دهنده روند
- الگوهای بازگشت روند
همانطور که از اسمشان پیداست، الگوهای بازگشت روند به ما میگویند که جریان بازار در حال تغییر جهت است؛ از صعودی به نزولی یا بالعکس. این الگوها خودشان به دو دسته بازگشتی در روند نزولی و بازگشتی در روند صعودی تقسیم میشوند.
اما الگوهای ادامه دهنده روند، نشانهای از یک «مکث» موقت هستند. بازار نفس میگیرد، کمی استراحت میکند و سپس با قدرت بیشتری به مسیر قبلی خود ادامه میدهد. الگوهایی مثل کانال موازی، اغلب نشانهای از ادامه یک روند قدرتمند هستند.
تفاوت کلیدی: مکث یا تغییر مسیر؟
اینجاست که قضاوت تریدر وارد میشود. گاهی اوقات، یک الگو در انتهای یک روند قوی یا بلندمدت ظاهر میشود و شما فکر میکنید که بازگشت روند حتمی است. اما در واقع، ممکن است فقط یک مکث باشد! بازار در حال جمعآوری نفس برای یک حرکت قدرتمندتر در همان جهت قبلی است.
تشخیص این تفاوت، نیاز به تجربه و بررسی دقیقتر روند کلی بازار، حجم معاملات، و حتی اخبار فاندامنتال دارد. این همان چیزی است که تریدرهای حرفهای را از آماتورها جدا میکند. عوامل مختلفی مثل تغییرات عرضه و تقاضا، تحولات اقتصادی یا حتی تغییرات سیاسی میتوانند بر این مکثها و ادامه روند تاثیر بگذارند. بنابراین، تحلیل جامع این موارد به شما کمک میکند تا پیشبینی بهتری داشته باشید.
ما میخواهیم هر کدام از الگوهای نمودار فارکس را به تفسیر و با جزئیات کامل به شما آموزش دهیم. به همین دلیل، برای هر الگو آموزش جداگانهای در نظر گرفتهایم که میتوانید در بخشهای بعدی آموزش مطالعه کنید.