قرارداد آپشن یا اختیار معامله

سید محمد رضا

تاریخ آخرین بروزرسانی: 3 آگوست 2023

قرارداد آپشناختیار معامله یا یک توافق بین دو نفر است که به منظور انجام یک معامله بر روی یک ابزار مالی پایه با یک قیمت پیش‌تعیین شده، که به آن «strike price» گفته می‌شود، پیش از تاریخ انقضا یا در آن تاریخ، صورت می‌گیرد. نکات کلیدی: - قرارداد آپشن، یک توافق بین دو نفر برای انجام معامله‌ای با یک دارایی با یک قیمت و تاریخ پیش‌تعیین شده است. - آپشن خرید (Call) به عنوان یک معامله سرمایه‌گذاری در رشد قیمت دارایی خریداری می‌شود. در حالی که آپشن فروش (Put) برای کسب سود از کاهش قیمت استفاده می‌شود. -استفاده یک آپشن، حق است، اما الزامی نیست، برای خرید یا فروش دارایی پایه این امکان را به شما می‌دهد. - برای آپشن های سهام، هر قرارداد 100 سهم از سهام پایه را شامل می‌شود.

فهم قرارداد آپشن

آپشن ها ابزارهای مالی هستند که بر اساس ارزش دارایی‌های پایه مانند سهام تعریف می‌شوند. یک قرارداد آپشن به خریدار فرصت خرید یا فروش - بسته به نوع قراردادی که در اختیار دارند - دارایی پایه را به قیمتی که در قرارداد تعیین شده است، در یک بازه زمانی خاص یا در تاریخ انقضا، ارائه می‌دهد. شرایط قرارداد آپشن مشخص می‌کنند که دارایی پایه چیست، قیمتی که برای معامله دارایی تعیین شده است (strike price) و تاریخ انقضای قرارداد. در مورد سهام، یک قرارداد استاندارد شامل 100 سهم می‌شود، اما تعداد سهم ممکن است به منظور افزایش یا کاهش سهام، سود سهام‌های ویژه یا ادغام‌های شرکتی تغییر کند. نکته: آپشن‌های آمریکایی می‌توانند در هر زمان قبل از تاریخ انقضا، مورد استفاده قرار گیرند، در حالی که آپشن‌های اروپایی فقط در تاریخ انقضا یا تاریخ ورود به معامله می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. آپشن‌ها به طور کلی برای اهداف محافظتی (hedging) استفاده می‌شوند، اما همچنین می‌توانند برای شرط بندی و سودجویی نیز استفاده شوند. معمولاً قیمت آپشن ها تنها یک قسمت کوچکی از ارزش سهام پایه می باشد. استفاده از آپشن یک فرم از ضرب المثل است که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد در مورد یک سهم شرط بندی کند بدون اینکه خود سهام را به صورت مستقیم بخرید یا بفروشد. به عوض از خریدار آپشن برای حق داشتن این امتیاز، پولی به فروشنده آپشن پرداخت می‌شود.

قرارداد آپشن

انواع قرارداد آپشن

دو نوع قرارداد آپشن وجود دارد: آپشن فروش (Put) و آپشن خرید (Call). هر دو می توانند برای شرط بندی بر روی جهت حرکت امنیت یا محافظت مورد استفاده قرار گیرند. همچنین می توانند برای کسب درآمد نیز به فروش برسند. به طور کلی، آپشن‌های خرید برای شرط بندی روی رشد قیمت سهم یا شاخص خریداری می‌شوند، در حالی که آپشن‌های فروش برای کسب سود از کاهش قیمت خریداری می‌شوند. خریدار آپشن خرید حق، اما الزامی نیست، برای خرید تعداد سهام موجود در قرارداد را با قیمت اعلام شده در قرارداد دارد. از طرف دیگر، خریدار آپشن فروش حق، اما الزامی نیست، برای فروش سهام با قیمت تعیین شده در قرارداد را دارد. فروشندگان آپشن (یا به عبارتی writers) در صورتی که خریدار تصمیم گیری کند تا حق خرید آپشن خرید را برای دارایی پایه اجرا کند و یا با خریدن آپشن فروش، سهام را با قیمت تعیین شده در قرارداد بفروشد، ملزم به انجام معامله هستند.

قرارداد آپشن خرید (کال آپشن)

در یک معامله آپشن خرید، موقع خرید قرارداد یا چند قرارداد از فروشنده، یک موقعیت ایجاد می‌شود. در این معامله، فروشنده برای برعهده گرفتن وظیفه فروش سهام با قیمت strike price، پولی به عنوان پاداش دریافت می‌کند. اگر فروشنده دارای سهامی برای فروش باشد، این موقعیت به عنوان یک خریدار آپشن خرید پوشش‌دار شناخته می‌شود. با معامله آپشن خرید، خریدار حق دارد از این قرارداد در تاریخ تعیین شده استفاده کند و سهام را با strike price خریداری کند. اگر در تاریخ تعیین شده، قیمت سهام بیشتر از strike price باشد، خریدار سود خواهد داشت چون می‌تواند با استفاده از آپشن خرید، سهام را با قیمت پایین‌تر خریداری کند و آن‌ها را با قیمت بیشتر فروخته و از این میان سود کسب کند. اما اگر قیمت سهام کمتر یا برابر strike price باشد، خریدار حق استفاده از آپشن خرید را نداشته باشد و تنها مبلغی که برای خرید این قرارداد پرداخت کرده است را از دست می‌دهد. معاملات آپشن خرید برای حفظ سرمایه و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورتی که قیمت سهام برای خریدار مضر بوده و احتمال افزایش آن کم باشد، خریدار می‌تواند با خرید آپشن خرید ریسک خود را کاهش داده و از از دست دادن سرمایه جلوگیری کند. همچنین این معاملات به فروشندگان نیز امکان فروش سهام با قیمت strike price را می‌دهد و در صورت بالا رفتن قیمت سهام، از دست دادن سود را جلوگیری می‌کند.

قرارداد آپشن فروش(پوت آپشن)

خریداران آپشن فروش با شرط بندی بر روی کاهش قیمت سهام یا شاخص پایه، حق فروش سهام را با قیمت strike price تعیین‌شده در قرارداد دارند. اگر قیمت سهام قبل از یا در تاریخ انقضا از قیمت strike price کاهش پیدا کند، خریدار می‌تواند سهام را با قیمت strike price به فروشنده واگذار کند یا در صورت نگهداشتن سهام در پرتفویو، قرارداد را بفروشد. اگر قیمت سهام در تاریخ انقضای قرارداد بالاتر از قیمت strike price باشد، خریدار نمی‌تواند از حق فروش خود استفاده کند و مبلغ پرداخت شده بابت حق آپشن از بین می‌رود. با این حال، خریدار می‌تواند قرارداد را بدون استفاده از حق فروش خود به فروشنده بازپس دهد و تنها مبلغ حق آپشن را گرفته و از زیان کمتری رنج ببرد. آپشن فروش به عنوان یک ابزار مالی، ریسک‌هایی را نیز به همراه دارد. خریداران آپشن فروش می‌توانند در صورتی که قیمت سهام بالاتر از قیمت strike price باشد، با خسارت جدی مواجه شوند. همچنین، باید به یاد داشت که زمان انقضا آپشن فروش نزدیک می‌شود و در صورتی که قیمت سهام کاهش پیدا نکرده باشد، خریدار مجبور به پرداخت حق آپشن خواهد بود. با این حال، آپشن فروش همچنان به عنوان یک ابزار مفید برای کاهش ریسک صاحبان سهام به شمار می‌رود. همچنین، برخی افراد از آپشن فروش به عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری و کسب سود استفاده می‌کنند.

یک مثال از قرارداد آپشن

سهام شرکت ABC با قیمت 60 دلار معامله می شود و نویسنده خریداری که به دنبال فروش آپشن های خرید با 65 دلار (strike price) به مدت یک ماه است. اگر قیمت سهام پایین‌تر از 65 دلار بماند و آپشن‌ها منقضی شوند، فروشنده آپشن سهام را نگه می‌دارد و می‌تواند با نوشتن آپشن‌های جدید دوباره حق دریافت پاداش را داشته باشد. اما اگر قیمت سهام به میزانی افزایش یابد که بالاتر از 65 دلار باشد (به عنوان مثال 70 دلار)، به عنوان وضعیت در‌پول (in-the-money) شناخته می‌شود و خریدار حق خرید سهام را از فروشنده دارد و سهام را با قیمت 65 دلار خریداری می‌کند. خریدار آپشن همچنین می‌تواند در صورتی که خرید سهام برایش مطلوب نباشد، آپشن‌ها را به فروش برساند.

تفاوت قرارداد آپشن با سایر انواع قراردادهای پولی

قرارداد آپشن یک نوع قرارداد پولی است که در آن، فردی حق خرید و یا فروش یک دارایی (مانند سهام، ارز، کالا و...) را در یک زمان معین در آینده دارد. تفاوت قرارداد اپشن با سایر انواع قراردادهای پولی مانند قرارداد فروش، قرارداد خرید و قرارداد سود و زیان، به شرح زیر است: 1. قرارداد آپشن به عنوان یک قرارداد مستقل در نظر گرفته می‌شود، در حالی که قراردادهای دیگر (مثل قرارداد فروش و خرید) به صورت جزئی از یک قرارداد بزرگ تر هستند. 2. در قرارداد آپشن ، فرد حق خرید یا فروش را دارد، اما اجبار به خرید یا فروش ندارد، در حالی که در قرارداد فروش و خرید، فرد ملزم به خرید یا فروش است. 3. در قرارداد آپشن ، فرد می‌تواند با پرداخت کمترین مبلغی به نام پول تعهدی، حق خرید یا فروش را برای یک دارایی در آینده به دست آورد، در حالی که در قراردادهای دیگر باید مبالغ اولیه بیشتری پرداخت شود. 4. در قرارداد آپشن ، فرد می‌تواند در صورت عدم تمایل به استفاده از حق خود، از قرارداد انصراف دهد، در حالی که در قراردادهای دیگر، اجازه انصراف از قرارداد وجود ندارد. 5. در قرارداد آپشن ، معامله در زمان مقرر و پایانی قرار می‌گیرد، در حالی که در قراردادهای دیگر، معاملات در طول زمان انجام می‌شود. 6. در قرارداد آپشن ، می‌توان برای همان دارایی، چندین قرارداد آپشن بست، در حالی که در قراردادهای دیگر، برای یک دارایی تنها یک قرارداد مجاز است. به طور خلاصه، تفاوت قرارداد آپشن با سایر انواع قراردادهای پولی در این است که فرد در آن به صورت دلخواه و بدون اجبار، حق خرید و یا فروش یک دارایی را به دست می‌آورد و می‌تواند در صورت عدم تمایل به استفاده از حق خود، از قرارداد انصراف دهد.

شرایط اساسی قرارداد آپشن

در قرارداد اپشن، دو طرف وجود دارد: خریدار (بازخریدار) و فروشنده (طرف به فروش یا بازفروش می‌روند). شرایط اساسی قرارداد اپشن عبارتند از: 1. نوع دارایی: باید مشخص شود که دارایی مورد نظر چیست؟ (مانند سهام، ارز، کالا و...) 2. تعداد دارایی: باید مشخص شود که چه تعداد از دارایی مورد نظر در قرارداد وجود دارد؟ 3. قیمت تمرکز: باید مشخص شود که قیمت کدام دارایی را مورد بررسی قرار می‌دهیم و برای تعیین پرداختی، به چه قیمتی نگاه می‌کنیم؟ 4. زمان قرارداد: باید مشخص شود که قرارداد به چه مدتی می‌باشد؟ 5. حق انتخاب: باید مشخص شود که خریدار (بازخریدار) انتخاب دارد که قرارداد را در زمانی که مایل است، اجرا کند یا خیر؟ 6. مبلغ پرداختی: باید مشخص شود که در صورت استفاده از حق خرید (یا فروش)، مبلغی که باید پرداخت شود چه مقدار است؟ 7. سود و زیان: باید مشخص شود که در صورت استفاده از حق خرید (یا فروش)، چه میزان سود (یا زیان) به دست می‌آید؟ 8. تعهدات: باید مشخص شود که در صورت برداشتن حق خرید (یا فروش)، چه تعهداتی در خصوص انجام قرارداد وجود دارد؟ 9. شرایط انصراف: باید مشخص شود که در صورت عدم تمایل به استفاده از حق خرید (یا فروش)، چه شرایطی برای انصراف از قرارداد وجود دارد؟ 10. هزینه‌های قرارداد: باید مشخص شود که هزینه‌هایی که برای انجام قرارداد باید پرداخت شود، چقدر است؟ 11. اطلاعات تماس: باید مشخص شود که در صورت نیاز به تماس با طرف مقابل، چگونه می‌توان با او تماس برقرار کرد؟ این شرایط به عنوان اصول و شرایط اساسی قرارداد اپشن در نظر گرفته می‌شوند.

راه های پایان دادن به قرارداد آپشن

راه‌های مختلفی برای پایان دادن به قرارداد آپشن وجود دارد. چند مورد از آن‌ها عبارتند از: تمرکز بر انجام شرط‌های قرارداد: در صورتی که قرارداد شامل شرایط خاصی باشد، ممکن است یکی از طرفین نتواند شرایط را انجام دهد و بنابراین از حق خرید یا فروش خود صرف نظر کند. در این صورت، معمولاً هیچ گونه جریمه‌ای برای طرف خلاف قرارداد تعیین نمی‌شود. لغو قرارداد: در برخی موارد، طرفین توافق می‌کنند که قرارداد را لغو کنند و از همه شرایط و مفاد آن صرف نظر کنند. در اینصورت هیچ گونه حق خرید یا فروش برای هیچ یک از طرفین وجود ندارد. اجرای حق خرید یا فروش: در صورتی که طرفین توافق کرده‌اند و شرایط قرارداد برآورده شده باشد، یکی از طرفین می‌تواند حق خرید یا فروش را اجرا کند و دارایی مورد نظر را خرید یا فروش کند.

گونه‌های مختلف قرارداد آپشن

قرارداد آپشن در دو بخش قرارداد آپشن خرید (Call Option) و قرارداد آپشن فروش (Put Option) تقسیم بندی می‌شود. هر یک از این دو قرارداد آپشن، علاوه بر این که به صورت اروپایی یا آمریکایی باشند، شامل مفاد و شرایط خاصی هستند که در زیر به توضیح آن‌ها می‌پردازیم: قرارداد آپشن اروپایی (European Option): در این نوع قرارداد، حامل قرارداد تنها در تاریخ انقضای قرارداد حق اجرای قرارداد را دارد. به عبارت دیگر، در صورتی که حامل قرارداد قصد اجرای قرارداد را قبل از تاریخ انقضای آن داشته باشد، می‌تواند به هیچ وجه اجرای آن را حتماً انجام ندهد. این نوع قرارداد به دلیل داشتن حق سلطه کامل در اختیار حامل قرارداد، قابلیت پیش‌بینی دقیق‌تری را در تعیین ارزش قرارداد دارد. در این نوع قرارداد، امکان تغییر در قیمت پایه (underlying asset) در دوره میانی وجود ندارد و قیمت تعیین شده در زمان ابراز نظر، تا تاریخ انقضا ثابت خواهد بود. یکی از مزیت‌های قرارداد آپشن اروپایی، این است که حامل قرارداد می‌داند که در صورت اجرای قرارداد، حداقل به مبلغ قیمت تعیین شده در قرارداد درآمد داشته است. به عبارت دیگر، خطر حداقلی در قرارداد آپشن اروپایی وجود دارد. از مثال‌های قراردادهای آپشن اروپایی می‌توان به قرارداد آپشن خرید، قرارداد آپشن فروش و قرارداد آپشن نوشتن اشاره کرد. در قرارداد آپشن خرید، حامل قرارداد به قیمت تعیین شده در قرارداد، تعدادی ارزش خاص را خریداری خواهد کرد. در قرارداد آپشن فروش، حامل قرارداد می‌تواند در تاریخ معین، ارزشی را به قیمت تعیین شده در قرارداد، بفروشد. در قرارداد آپشن نوشتن، حامل قرارداد با پذیرش پرداخت یک مبلغ پول، می‌پذیرد که در صورت اجرای قرارداد، باید ارزش مندرج در قرارداد را به حامل قرارداد پرداخت کند. قرارداد آپشن آمریکایی (American Option): در این نوع قرارداد، حامل قرارداد تا تاریخ انقضای قرارداد، در هر زمانی می‌تواند حق اجرای قرارداد را داشته باشد. به عبارت دیگر، طرفین قرارداد می‌توانند در هر لحظه‌ای پیش از تاریخ انقضای قرارداد، قرارداد را اجرای کنند و دارایی مذکور را خرید یا فروش کنند. در واقع، قرارداد آپشن آمریکایی برای حامل قرارداد یک ریسک کمتر را به همراه دارد، زیرا او در هر لحظه‌ای می‌تواند در صورت نیاز به بازار خرید و فروش دارایی مورد نظر رفته و سود خود را بدست آورد. این نوع قرارداد در بازار بورس و معاملات سرمایه‌گذاری بسیار مرسوم است و افراد در این بازارها اغلب از قرارداد آپشن آمریکایی بهره می‌گیرند. با این حال، در برخی از صنایع دیگر نیز قرارداد آپشن آمریکایی استفاده می‌شود، مانند صنعت نفت و گاز و صنعت طلا و جواهر. اگر علاقه به یادگیری فارکس و فعالیت در بازارهای مالی دارید میتوانید روی عبارت آموزش صفر تا صد فارکس کلیک کنید. ما هر آنچه شما نیاز دارید تا بیاموزید را به رایگان برای شما تهیه کرده ایم. منبع: اینوستپدیا